W obliczu nazistowskich represji, nie tylko kultywowali polski język, kulturę i narodowe tradycje, lecz również walczyli o wolność. Po 86 latach wspominamy tych, którzy zachowali polskość w sercu niemieckiego Breslau.

Fot. Iryna Marczenko

Przedstawiciele władz państwowych, samorządowych, licznych instytucji oraz młodzież harcerska i uczniowie ze szkół związanych z polską tradycją wrocławską zgromadzili się przy kościele pw. św. Marcina, by uczcić pamięć tych, którzy nieugięcie trwali przy swoich wartościach. To w tym kościele od 1921 roku do 17 września 1939 roku gromadzili się Polacy na modlitwie w języku polskim.

– Przedwojenna Polonia Wrocławska w tym kościele nie tylko się modliła, ale też spotykała i czerpała otuchę z tego miejsca. Tutaj się spotykali, a po kościele wychodzili na majówki, na uroczystości, przychodzili do cukierni na pl. Bema, gdzie Polonusi chodzili na pyszne ciastka i pyszne lody. Ta Polonia wymyśliła prawdy, które miały im służyć na te trudne lata – szykanowani, prześladowani, nie mogli harcerze chodzić w polskich mundurach w Breslau; byli za to bici. Dziś na te trudne czasy hasło Polak Polakowi bratem jest chyba dzisiaj hasłem jednym z najważniejszych – mówiła Ewa Skrzywanek, Dolnośląska Kurator Oświaty.

I Kongres Polaków w Berlinie, który odbył się 6 marca 1938 r., był największym zgromadzeniem Polaków w Niemczech. Ta wielka manifestacja narodowa zgromadziła 5 tys. delegatów reprezentujących około 1,5 miliona Polaków mieszkających na terenie hitlerowskich Niemiec. Pod koniec obrad Kongresu uchwalono tzw. prawdy Polaków, które stanowić miały swoisty drogowskaz dla naszych rodaków w Niemczech. Wydarzenie to stanowiło wyraz jedności oraz męstwa Polonii w kraju rządzonym przez reżim Hitlera.

Fot. Iryna Marczenko

Centrum Historii Zajezdnia współczesnym strażnikiem pamięci o minionych czasach

Po II wojnie światowej, Towarzystwo Miłośników Wrocławia stało się strażnikiem pamięci o Polonii wrocławskiej, a dzisiaj, część tej bogatej historii jest pielęgnowana przez Centrum Historii Zajezdnia. To miejsce pamięci nie zapomina o Polakach, którzy, będąc mniejszością w III Rzeszy, żyli w ciągłym zagrożeniu.

– Stworzyliśmy aplikację „Być Polakiem w Breslau” (3 trasy: ścieżka Polonii, ścieżka wrocławskich harcerzy i studentów, trasa wspomnieniami Rudolfa Tauera), wydaliśmy reedycję wspomnień „Do nich przyszła Polska” pod redakcją Alicji Zawiszy, prowadzimy stronę internetową o wrocławskich cmentarzach, gdzie można znaleźć informacje o członkach przedwojennej Polonii. W ramach Sieci Ziem Zachodni i Północnych prowadzimy szeroki program badawczy, który ma ustalić stan wiedzy o Związku Polaków w III Rzeszy na zachodzie i północy dzisiejszej Polski – opowiada Andrzej Jerie, dyrektor Centrum Historii Zajezdnia.